13 mei 2020 door Meike van de Beek
Tim van Hattum
Tim van Hattum is programmaleider Klimaat bij Wageningen Environmental Research. Hij leidt een programma waarbij ze kennis ontwikkelen over welke oplossingen wel en niet werken voor klimaat mitigatie en adaptatie. Er wordt daarbij vooral gekeken naar nature based oplossingen. Dat allemaal in de context van klimaat en in stedelijk, maar ook buiten stedelijk gebied. DYKA wil meer te weten komen over effecten van klimaatverandering op de toekomst. Wij stelden Tim van Hattum verschillende vragen. Deze tweede versie gaat het over mitigatie en adaptatie.
Met jullie onderzoek focussen jullie op mitigatie én adaptatie. Hoe pakken jullie dat dan aan?
Het liefst ontwikkelen wij kennis over oplossingen voor allebei. Bijvoorbeeld het planten van een boom. Een boom is de beste manier om CO2 uit de lucht te halen. Het levert ongelofelijk veel op voor biodiversiteit, maar ook om de temperatuur in steden omlaag te brengen. Het heeft gewoon ongelofelijk veel co-benefits. Wij zoeken naar integrale oplossingen die waarde toevoegen. Als dat oplossingen zijn die zowel bijdragen aan mitigatie als aan adaptatie, dan is dat des te beter. Soms kan dat natuurlijk niet.
Wat zijn zoal oplossingen die jullie bedacht hebben?
Bijvoorbeeld voor stedelijk gebied heb ik een paar jaar geleden ook als eens een keer een stuk geschreven over de water slimme stad. In stedelijk gebied is het zo dat onze steden ontworpen zijn op het oude klimaat. Onze steden zijn ontworpen om regenwater zo snel mogelijk af te voeren. In Nederland is ons watermanagement altijd heel erg gericht geweest op het voorkomen van wateroverlast, dus moesten we water afvoeren. Het water zo snel mogelijk het land uit krijgen. Eigenlijk beginnen we nu langzaam te zien dat we steeds meer langdurige periodes van droogte krijgen. Dat hebben we de afgelopen twee zomers gezien in Nederland. Eigenlijk hebben we dat in heel Europa gezien.
Als je wereldwijd kijkt, dan is dat probleem helemaal erg. India is daarbij een goed voorbeeld. Chennai, de stad in India, waar een enorm langdurige periode van droogte was. Waardoor water aangevoerd moest worden met tanken en treinen om het de stad weer in te krijgen. Een van de redenen waarom dat zo mis ging is dat het lang niet geregend had, maar het was eigenlijk ook een watermanagement probleem. Ze hebben die steden helemaal dicht gemetseld. Geen druppel water infiltreert meer de grond in, maar het wordt allemaal de stad uitgewerkt. Elke druppel water die er valt wordt weggewerkt. Dat zie je eigenlijk in heel de wereld. De steden zijn gewoon allemaal één grote urban jungle en ze voeren water via buizen de stad uit. Hoe dat anders kan is door eigenlijk het watermanagement te gaan omdraaien. Je zorgt ervoor dat je elke regendruppel die in je stad valt opvangt, gaat benutten, gaat hergebruiken, gaat laten infiltreren en alleen gaat afvoeren op het moment dat het echt niet anders kan.
Hoe kunnen we dat gaan doen?
Een ander mooi voorbeeld daarbij is de zware bui in 2011 in Kopenhagen. Dit wordt vaak als het Europa voorbeeld gebruikt. Hier viel een bui van 122 millimeter in twee uur. Die ene bui heeft één miljard euro schade opgeleverd. Een bui van twee uur en één miljard euro schade! Die bui heeft aangetoond dat onze steden, en dan Kopenhagen in dit geval, niet was voorbereid op zo’n grote hoeveelheid regen. De gemiddelde riolering is gedimensioneerd op 20 millimeter per uur. Dit was dus een bui van 60 millimeter per uur. Dan heb je 40 millimeter per uur die niet in die buis past, dus die gaat de straat op. Deze bui heeft schade veroorzaakt. We moeten ons gaan voorbereiden op dat soort buien in heel Europa. Tegelijkertijd moeten we ons ook voorbereiden op langdurige periodes van droogte. Die extremen daar moet je je watermanagement op gaan inrichten. Dat betekent dat het water dat valt op die daken dat je dat op de daken moet houden. Water dat valt in de tuinen, dat moet je in de tuinen houden. Water dat valt op straten dat moet je misschien een beetje afvoeren, want je wil niet zoveel water op straat. Op het moment dat die hele extreme buien vallen en dat water van die daken en die tuinen, in de openbare ruimte, op pleinen, allemaal tegelijk dat riool in willen, dan gaat het fout.
In Nederland hebben we daar de trits vasthouden, bergen en afvoeren voor. Wij voegen daar het volgende aan toe: vasthouden, benutten, dan pas bergen en alleen afvoeren als het niet anders kan. De trits is volgens mij bedacht in 2000, maar dan vooral voor het landelijk gebied. Die trits die moet je ook gaan toepassen in stedelijk gebied. Je moet je hele watermanagement gaan aanpassen aan stedelijk gebied. Als je dat gaat doen, dan betekent dat dat je op niveau van gebouw tot de tuin, de openbare ruimte tot de straat en de parkeerplaatsen, op al die plaatsen, op al die niveaus maatregelen gaat nemen. Dat is altijd een combinatie tussen slimme civiel technische maatregelen, slimme technologie en zoveel mogelijk nature based oplossingen. Zo zou je volgens mij de stad van de toekomst kunnen ontwerpen. Ik denk dat daar heel veel toekomst ligt voor steden.
Een integrale aanpak
Tim van Hattum
Regenwateroplossingen
Duborain van DYKA
Tim van Hattum: Droogte en hittegolven en leefbaarheid van steden
De kans op langdurige periodes van droogte neemt toe. We hebben afgelopen zomer ook gezien dat weer-record na weer-record werd gebroken.
Lees meer
Tim van Hattum: Veranderingen voor de samenleving en regenwaterpatronen
Klimaatverandering komt eerder en is heviger en feller dan eigenlijk uit de modellen blijkt.
Lees meer
Tim van Hattum: een integrale aanpak en nature based oplossingen
Wij focussen heel erg op de nature based kant, dus hoe kunnen groene oplossingen daar aan bijdragen. Eigenlijk op alle niveaus. Wij kijken ook heel integraal, niet alleen naar water, want we…
Lees meer
Ik ben marketeer bij DYKA. Binnen mijn functie vind ik het leuk om mij te verdiepen in thema’s rondom klimaatverandering. Onze klanten in verschillende landen informeren over de gevolgen van klimaatverandering en tegelijkertijd meedenken in oplossingen is iedere dag een leuke uitdaging.